Sessizlik mükemmel bir sestir

Düşük gürültülü boru; akustik boru veya artırılmış akustik yalıtıma sahip boru olarak da bilinir ve atık suyun akışı sırasında oluşan gürültü emisyonunu azaltmak amacıyla tasarlanmış bina içi kanalizasyon sisteminin bir bileşenidir. Wavin; özel tasarımı ve özenle seçilmiş malzemeleri sayesinde titreşimleri ve ses dalgalarının tesisat boyunca yayılmasını en aza indiren Wavin AS+ ve Wavin SiTech+ gibi düşük gürültülü çözümler sunar. Bu sistemler, tüm bina tiplerinde etkili bir akustik yalıtımın temel bileşenlerindendir.

Düşük gürültülü borular; binalarda daha konforlu ve sessiz bir ortam oluşturulmasına katkı sağlayarak, kullanıcıların yaşam kalitesini ve genel sağlığını olumlu yönde etkiler. Bu sayede bina sakinleri ve kullanıcılar daha rahat uyuyabilir ve işlerine daha iyi odaklanabilir.

Düşük gürültülü kanalizasyon sistemleri; modern konut projelerinde, otellerde, hastanelerde ve akustik konforun büyük önem taşıdığı diğer yapılarda özellikle kritik bir rol oynar. EN ve DIN standartları dâhil olmak üzere yerel yönetmelik ve düzenlemelere uygunluk, bu tür projelerde çoğu zaman yasal bir zorunluluktur. Gürültü seviyelerine ilişkin gerekliliklerin karşılanmaması durumunda hukuki yaptırımlar söz konusu olabilir.

Yapı kaynaklı ses ile hava kaynaklı ses arasındaki fark, yayılma şekillerinden kaynaklanır.
Yapı kaynaklı ses; darbeler veya titreşimler sonucu oluşur ve zeminler, duvarlar ya da döşemeler gibi binanın yapısal elemanları üzerinden yayılır. Buna karşılık, hava kaynaklı ses bina konstrüksiyonunu kullanmaz; doğrudan hava yoluyla iletilir.

Genellikle yapı kaynaklı ses, hava kaynaklı sese kıyasla daha uzun mesafelere yayılabilir.

Akustik hesaplamalarda sonuçlar çoğu zaman sezgisel beklentilerden farklıdır. Bunun nedeni, ses seviyesinin doğrusal değil, logaritmik birim olan desibel (dB) cinsinden ölçülmesidir. Bu nedenle standart toplama yöntemleri burada geçerli değildir; çünkü ses, havada üst üste binen akustik dalgalardan oluşur ve insan kulağı bu dalgaları farklı şekilde algılar.

Aynı noktada ve aynı anda, aynı ses basınç seviyesine sahip iki ses kaynağı çalıştığında, algılanan ses seviyesi yalnızca 3 dB artar.
Örneğin:
60 dB(A) + 60 dB(A) = 63 dB(A)

İnsan kulağı, yere düşen bir iğnenin hafif sesinden jet motorlu bir uçağın gürültüsüne kadar çok geniş bir ses aralığını algılayabilir. 40 dB(A)’nin altında, yaklaşık 3 dB(A) seviyesindeki küçük değişimler, ses şiddetinin iki katına çıkması olarak algılanır. 40 dB(A)’nin üzerinde ise 10 dB(A)’lik bir artış aynı etkiyi yaratır: ses şiddetinin iki katına çıkması ya da yarıya düşmesi.

Boru sistemleri, insan kulağının en hassas olduğu frekanslardaki ses basınç seviyelerini sönümleyecek şekilde optimize edilmiştir. Bu sayede hem çalışma hem de yaşam alanlarında daha konforlu bir ortam oluşturulur.

Fraunhofer Enstitüsü, bina akustiği, gürültü kontrolü ve akustik yalıtım ile ilgili araştırma sonuçlarını ve bulgularını içeren çeşitli IBP raporları yayımlar. Bu raporlar; binaların tasarım ve inşa süreçlerinde gürültüyle ilgili zorlukların üstesinden gelmek isteyen mimarlar, tasarımcılar ve mühendisler için önemli bir başvuru kaynağıdır.

Gürültü ölçümü için enstitü; saha ölçümleri, laboratuvar testleri ve bilgisayar simülasyonları gibi yöntemler kullanır. Bu yöntemler, sesin bina duvarlarından ne ölçüde geçtiğini değerlendirmeye olanak tanır.

Gürültü ölçümleri, Almanya’nın Stuttgart kentinde bulunan Fraunhofer IBP Enstitüsü’nün test ortamında gerçekleştirilir. Ölçümler; tesisat tarafında kurulu atık su borularında ve su girişinin iki kat altında yer alan tesisat duvarının arkasındaki odada yapılır. Atık su boruları, test ortamında 115 mm kalınlığında ve 220 kg/m² yoğunluğa sahip sıvalı beton bir duvara ve 440 kg/m² yoğunluğa sahip donatılı beton bir döşemeye monte edilir. Ölçüm yapılan odalar boş ve kapalıdır.

Gürültü ölçümü sırasında kullanılan test ortamının iyi anlaşılması büyük önem taşır; çünkü bu sayede test koşullarındaki malzeme, boyut, konum ve bileşen konfigürasyonları ile, düşük gürültülü boru seçimi yapan bir tesisatçının gerçek hayatta karşılaşacağı uygulama koşulları arasındaki farklar doğru şekilde değerlendirilebilir.

DIN 4109-5 standardına göre düşük gürültülü bir sistemin sağlanabilmesi için, binalarda gürültü seviyesi 25 dB(A) veya daha düşük olmalıdır.
DIN 4109 standardı, Akustik Koruma Seviyesi I (NPL I) olarak kabul edilirken; VDI 4100 standardı, iki ek akustik koruma seviyesi için karakteristik değerler tanımlar: NPL II ve NPL III. Bu iki ek seviye, daha da yüksek bir akustik yalıtım düzeyi sağlayan çözümleri ifade eder.

Uyku üzerindeki rahatsız edici gürültü etkileri, ölçülebilir olarak yaklaşık 30 dB seviyesinden itibaren başlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) rehberlerine göre Avrupa ülkeleri, gece saatlerinde (konutlar, apartmanlar, hastaneler, bakım evleri, oteller vb.) izin verilen maksimum gürültü seviyesini şu şekilde belirlemiştir:
Gece LA max = 30–35 dB(A).
Buna rağmen nüfusun %30’undan fazlası, gece saatlerinde 55 dB(A) üzerindeki eşdeğer ses basınç seviyelerine maruz kalmakta ve bu durum uyku düzenini olumsuz etkilemektedir. Otel zincirlerinin yapı şartnameleri ise misafir konforunu artırmak amacıyla gürültü seviyesinin maksimum 22 dB(A)’ye düşürülmesini öngörmektedir.

Gündüz saatlerinde nüfusun yaklaşık %40’ı, 55 dB(A) üzerindeki eşdeğer trafik gürültüsüne; %20’si ise 65 dB(A) üzerindeki seviyelere maruz kalmaktadır. Tüm ulaşım kaynaklı gürültüler dikkate alındığında, nüfusun yarısından fazlasının, akustik konforun garanti edilemediği bölgelerde yaşadığı tahmin edilmektedir.

Kanalizasyon ürünleri tarafından yayılan ses seviyesi, EN 14366 veya DIN 4109 standartlarına göre ölçülür.

Bu standartlara göre ölçüm yapılırken birkaç temel adım izlenir. İlk olarak, uygun ekipman kullanılarak sessiz bir ölçüm ortamı hazırlanır. Ardından, borular tarafından yayılan akustik spektrumu belirlemek için frekans analizi gerçekleştirilir. Borulardan standart bir mesafeye yerleştirilen ölçüm cihazları yardımıyla ölçüm değerleri kaydedilir. Son aşamada ise elde edilen veriler analiz edilerek, boruların farklı frekans aralıklarında yaydığı toplam ses emisyon seviyesi belirlenir.

DIN EN 14366 standardı, laboratuvar koşullarında farklı kanalizasyon ve yağmur suyu tesisatları tarafından üretilen hava kaynaklı ve yapı kaynaklı gürültünün ölçüm yöntemlerini tanımlar. DIN EN 14366’ya göre yapılan testler, ürünlerin birbiriyle karşılaştırılmasına olanak tanır; ancak yalnızca kanalizasyon boru sistemleri ve bunların bileşenleriyle sınırlıdır. Atık su kaynaklarını veya klozet ve lavabo gibi aktif sıhhi tesisat elemanlarını kapsamaz.

Buna karşılık DIN 4109 standardı, daha karmaşık bir test ortamını ifade eder ve DIN EN 14366’dan farklı olarak sıhhi tesisat elemanlarını da kapsar. DIN 4109, atık su kaynaklarını ve aktif bileşenleri dikkate alarak, daha geniş bir sistemin gerçek uygulama koşullarında değerlendirilmesine olanak sağlar.

Tasarım ve montaj aşamasında, tüm bileşenlerin yapı kaynaklı akustik köprülerin oluşumunu en aza indirecek şekilde kurulması ve birbirine bağlanması kritik öneme sahiptir. Bu tür köprüler, tesisattan kaynaklanan gürültünün duvarlara ve tüm binaya iletilmesine neden olur.

Klozet gibi sıhhi tesisat elemanları bina yapısından yeterince izole edilmezse, bu tür akustik köprüler oluşur. Tavan ve duvarlardaki tüm geçiş boşlukları, boruların bina konstrüksiyonu ile temas etmesini önleyecek kadar büyük olmalıdır. Ayrıca akustik köprülerin oluşmasını engellemek için titreşim sönümleyiciler, silikon veya mineral yün gibi malzemeler kullanılabilir.

Bu önlemler tasarım ve montaj aşamasında titizlikle uygulanmadığı takdirde, konutlarda ciddi ve rahatsız edici gürültü sorunları ortaya çıkabilir.

Wavin SoundCheck aracı, kanalizasyon sisteminin akustiğini bireysel parametreleri dikkate alarak tesisat içinde simüle etmeye olanak tanır. Bu sayede kullanıcılar, projelerindeki kanalizasyon tesisatının oluşturduğu gürültü seviyelerini kolayca hesaplayabilir.

SoundCheck; bağımsız gürültü ölçüm raporlarına ve hesaplama modellerine dayanarak çalışır ve montajın gerçek uygulama koşullarını mümkün olduğunca doğru şekilde yansıtmayı hedefler.

Wavin SoundCheck aracı, yatırımın tasarım aşamasında optimum akustik yalıtım seviyesinin hesaplanmasına yardımcı olur. SoundCheck sayesinde belirli bir oda ve alan için gerekli gürültü azaltım seviyesi kolayca belirlenebilir.

Kullanıcı; kanalizasyon sistemi, su debisi, boru yerleşimi ve yalıtım dâhil olmak üzere proje için en uygun çözüm kombinasyonunu seçebilir. Bu sayede her mekân, mümkün olan en iyi ses yalıtımı seviyesine ulaşır.

Projeniz için doğru boruyu ve markayı seçebilmek adına öncelikle tesisatın bireysel gereksinimlerini belirlemeniz gerekir. Bu kapsamda bina tipi, yasal gereklilikler ve bütçe göz önünde bulundurulmalı; ayrıca hangi mekânların gürültüye karşı özel koruma gerektirdiği net şekilde tanımlanmalıdır.

Bu aşamadan sonra Fraunhofer Enstitüsü tarafından ölçülen akustik yalıtım değerlerinden faydalanabilirsiniz. Fraunhofer Enstitüsü, uygulamalı araştırmalar alanında dünya çapında bir liderdir ve farklı malzemeler ile boru markalarının akustik yalıtım performansına ilişkin veriler sunar. Bu veriler, proje ihtiyaçlarına en uygun çözümlerin seçilmesine yardımcı olur.

Unutulmamalıdır ki EN 14366 standardı, kanalizasyon sistemlerinde kullanılan malzemelerin akustik performansını değerlendirmek için laboratuvar ortamında uygulanan bir test prosedürünü tanımlar. Ancak bu test, suyun gerçek tahliye koşullarını, duvar yapı elemanlarının etkisini veya farklı debi seviyelerini her zaman tam olarak yansıtmaz. Testler, sabit su akışı esas alınarak gerçekleştirilir.